Kırım'da 1 yılda ne değişti?

Avrupa Birliği ve Rusya arasında sıkışan Ukrayna’daki belirsizlik sürerken, ülkenin doğusundaki Kırım’ın, Rusya’ya bağlanmasının üzerinden bir yıl geçti. 1960’larda Sovyetler Birliği içindeki Ukrayna Cumhuriyeti’ne “hediye edilen” Kırım, artık de facto Rusya Federasyonu’na bağlı bir cumhuriyet.

“Bir yılda ne değişti” sorusuna yanıt olarak Kırım’ın başkenti Simferopol’e, Rus kimliğini pekiştiren semboller hakim. Artan yolcu sayısı nedeniyle genişletilme çalışmaları süren havaalanından kente ilerlerken; Rus bayrakları, Kremlin figürleri ile dolu graffittiler eşlik ediyor. Şehir içinde ise 16 Mart 2014’teki Rusya’ya bağlanma referandumuna atıfta bulunan “Seçimim, zaferimdir” sloganlı afişlere adım başı rastlanılıyor.

Krizden önce Kırım’ın nüfusunun yüzde 72’si Rus kökenli, yüzde 20’si Ukraynalıydı. Yüzde 8’i de Stalin zamanında anavatanlarından sürülen Tatarlardan oluşuyordu. Nüfus göz önüne alındığında, uluslararası meşruiyeti tartışmalı olsa da Rusya’ya bağlanma kararı süpriz değildi.
Rusya’nın Sivastapol’daki üssündeki askeri varlığını güçlendirmesinin ardından tek bir kurşun atılmadan Ukrayna’dan kopan Kırım’ın başkenti, bir yıl sonra son derece sakin.

Sovyet mimarisi ile sıradan bir küçük Rusya kentinden farksız olan Simferopol’de trafik polisi dışında herhangi bir güvenlik unsuruna rastlanmıyor.

Rusya’ya bağlanma adına atılan adımlar devam etse de araç plakalarının hala neredeyse yarısının Ukrayna bayraklı olması, geçiş döneminin devam ettiğinin özeti. Bir yılda yeni Kırım parlamentosu 158 kanun çıkardı, rubleye geçildi. Ukrayna vatandaşı olmaya devam etmek isteyenler dışında -hükümete göre bu sayı yalnızca 2300- herkese Rus pasaportu dağıtıldı. Gaz ve elektrik sistemi Rusya’dan gelecek şekilde dönüştürüldü.

‘Entegrasyon tamamlandı’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından atanan Kırım Yönetimi Başkanı Sergey Aksyonov, entegrasyon sürecinin hukuki anlamda tamamlandığını söylüyor. Aksyonov’un aktardığı ankete göre, Kırım’ın nüfusunun yüzde 52’si refahın arttığını düşünüyor. Yüzde 25’i aynı durumda olduğunu, yüzde 10’u ise kötüleştiğini belirtiyor. Nüfusun yüzde 5’i ise Ukrayna’da kalmayı tercih ettiğini söylüyor.
Halkı memnun etme adına federal hükümetten Kırım’a büyük bir yatırım akıyor. 2020’ye kadar Kırım’a Moskova’dan 700 milyar ruble aktarılacak. Yalta’da sağlık merkezi, Simferopol’de yeni bir Hastane, elektrik istasyonu, yollar derken Kırım neredeyse yeni baştan inşaa edilecek. 23 yıldır söz verilen Tatar okulu da hayata geçirilecek.

Türk yatırımları

Aksyonov, konutunda Türk gazeteciler ile yaptığı sohbette şimdiden tarım, tekstil ve inşaat alanlarından Türk girişimcilerin yoğun ilgisi ile karşılaştıklarını söyledi. Ancak AB ve ABD’nin “Kırım’ı ilhak ettiği” gerekçesi ile uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Aksyonov, bu şirketin adını vermedi. Türk şirketleri ile anlaşma yapmalarının ambargo nedeniyle mümkün olmadığını belirten Aksyonov, “Yatırım, Rusya’da faaliyet gösteren alt şirketler ile yapılıyor, ama sermaye Türkiye’den geliyor” diyor. Aksyonov, sadece gemi inşaat şirketinin tahmini 500 milyar dolarlık bir yatırımının söz konusu olduğunu belirtiyor.

Yatırım daveti

Aksyonov, Türk girişimcilerin öncelikle turizm hedefleri nedeniyle otel inşaatına yatırım yapabileceklerini söylüyor. Türk yatırımcıları çağırdığı diğer alanlar ise tarım, tekstil, tatlı ve pastacılık. Aksyonov, Türklere gümrükte gerekli tüm kolaylıkların yapılacağını söylüyor.
Serbest ticaret bölgesinin kurulduğunu, buna katılan Türk İş adamlarına bir sorunla karşılaştıklarında aramaları için bizzat cep telefonu numarasını verdiğini belirtiyor. Kırım için uluslararası tanınma ve ambargoların kalkması kısa vadede mümkün görünmüyor.

Tatarlar bu kez Rusları denedi

Kırım’ın Rusya’ya bağlanması için yapılan referandumda Tatarların önemli bir kısmı, bazı taleplerinin karşılanması şartı ile destek vermişti. Kırım meclisi olan Devlet Konseyi’nin Başkan Yardımcısı Remzi İlyasov, aynı zamanda Kırım Tatarları Bölgeler Arası Halk Hareketi Başkanı. Türk gazetecilerle bir araya gelen İlyasov, Ukraynalı sosyal demokratların Tatarlara birçok söz verdiğini ancak bunların tutulmadığını, Tatarların siyasi amaçları için liderler tarafından kullanıldığını söyledi. Bu nedenle Tatarlar, bu kez de Rusya’nın vaatlerini denedi.

Referandumun akabinde yeni hükümetin kendilerine birlikte çalışma çağrısı yaptığını belirten İlyasov, atılan adımları şöyle sıraladı: “Tüm devlet kademelerinde Tatarlara önemli yerler verildi. 18 Mart 2014’te Rusya Devlet Başkanı Putin’in imzaladığı kanun ile Kırım Tatarcası resmi dil olarak kabul edildi. 23 sene bunun mücadelesini verdik. Sürgünden sonra çıkan olumsuz imajın silinmesi, dil ve kültürün yeniden canlandırılması resmi program olarak kabul edildi. Sürgün edilenlerin hakları için özel komisyon kuruldu. Devlet tarafından federal kaynaktan aktarılan gelirin 10 milyar rublesi Tatar halkına verildi. Ramazan ve Kurban bayramı resmi tatil oldu, 100 yıldır böyle bir şey yoktu.”

Milliyet