Afrika'da toprak kiralama yarışı

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü ile OECD raporlarına göre önümüzdeki 10 yıl içinde gıda fiyatlarında yüzde 40'a varan artışlar olacak. Buna bağlı olarak dünyada bir gıda krizinin patlak vermesi kaçınılmaz görünüyor.

Özellikle 2020 yılından sonra dünya nüfusundaki hızlı artış, hane başına düşen gıda harcamasını yüzde 30 arttıracak. Gıda arzındaki sıkıntılar kalıcı problemlere yol açarken tarım ürünlerinin yakıt üretiminde kullanılması ise gıda krizini derinleştirecek. Bu gelişmelerden etkilenmek istemeyen gelişmiş ülkeler, çareyi yurtdışında uzun süreli toprak kiralama veya satın almakta buluyor.

İleride doğacak gıda açığını bu yolla gidermeyi planlayan batılı ülkeler, özellikle Afrika'ya yoğunlaşıyor. Batılı ülkeler tarafından satın alınan veya kiralanan toprakların büyük bölümü, açlıkla boğuşan Afrika'da yer alıyor. Kara Kıta'da bu yolla el değiştiren toprakların miktarının, 47 ile 56 milyon hektar arasında olduğu tahmin ediliyor.

İleride doğacak gıda açığını bu yolla gidermeyi planlayan batılı ülkeler, özellikle Afrika'ya yoğunlaşıyor. Batılı ülkeler tarafından satın alınan veya kiralanan toprakların büyük bölümü, açlıkla boğuşan Afrika'da yer alıyor. Kara Kıta'da bu yolla el değiştiren toprakların miktarının, 47 ile 56 milyon hektar arasında olduğu tahmin ediliyor.

Afrika'da en fazla toprak alan ülkelerin başında İngiltere, ABD ve Çin geliyor. Kongo, Endonezya, Filipinler ve Sudan ise en fazla toprak kiraya veren ülkeler. Kongo, yüzölçümünün dörtte birine tekabül eden 8,1 milyon hektar tarım arazisini kiraya verdi. İngiltere'nin Afrika'da kiraladığı alan ise Danimarka'nın toplam alanına eşdeğer.

Son yıllarda ülkeler, gıda güvenliklerini temin etmek için yurtdışındaki tarım alanlarına ciddi yatırım yapıyor. Gözde yatırım bölgelerinin başında, kuraklık ve açlıkla mücadele eden Afrika ülkeleri geliyor. Güneydoğu Asya, Güney Amerika, Rusya ve Ukrayna da tarım yatırımları için seçilen bölgeler arasında yer alıyor.

Gıda temini için hayati önem taşıyan bu yatırımlar, uluslararası şirketlerin yanısıra devletler tarafından da yapılıyor. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün 2013 raporuna göre 41 ülke başka ülkelerde toprak kiraladı, 62 ülke ise topraklarını ikinci bir ülkeye kiraya verdi veya sattı.

İngiltere, çoğunluğu Afrika kıtasında olmak üzere 4,4 milyon hektar toprak kiraladı. ABD'nin de aynı yöntemle topladığı arazi büyüklüğü 3,7 milyon hektar. Dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip Çin de artan gıda ihtiyacını karşılamak için Afrika başta olmak üzere çeşitli yerlerde 3,4 milyon hektar arazi kiraladı.

İngiltere'nin kiraladığı toprak miktarı Danimarka'nın yüzölçümüne ulaşırken ABD, İsviçre ve Çin, Moldova büyüklüğünde tarım arazisi sahibi oldu. Afrika'nın en geri kalmış ülkelerinden Kongo topraklarının 8,1 milyon, Endonezya 7,1 milyon, Filipinler 5,2 milyon, Sudan 4,7 milyon hektarını kiraya verdi veya sattı.

Türkiye de bu yılın başlarında Sudan'da, 99 yıllığına 500 bin hektar alan kiraladı. Beyaz Nil Nehri kenarında yer alan arazilerde, sebze ve meyve başta olmak üzere çeşitli tarım ürünleri yetiştirilecek. Araziler, özel sektöre de açılacak.

Türkiye, Sudan'ın yanısıra Brezilya'da da toprak kiralamayı planlıyor. Devletin dışında Türk müteşebbisler de ülke dışında toprak kiralayarak tarım yapıyor.

Dünya Bülteni